Z dniem 9 lipca 2018 roku weszły w życie nowe zasady dotyczące terminów przedawnienia długów.

Skrócenie okresu podstawowego terminu przedawnienia

Najważniejszą zmianą jest nowelizacja przez Ustawodawcę art. 118 k.c. poprzez skrócenie terminu podstawowego przedawnienia do lat 6. Dotąd, czyli do 9 lipca 2018 roku, art. 118 k.c. stanowił, że jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi 10 lat. Natomiast roszczenia o okresowe świadczenia oraz roszczenia związane z prowadzeniem działalności gospodarczej nadal przedawniają się bez zmian, czyli po upływie 3 lat.

Również roszczenie orzeczone prawomocnie przez sąd lub organ inny powołany celem rozpoznawania spraw dla danego rodzaju lub też orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczenie orzeczoną ugodą zawartą przed sądem lub sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem oraz zatwierdzoną przez sąd, obecnie przedawnia się z upływem sześciu lat. Jeżeli roszczenie obejmuje jednak świadczenia okresowe, to takie roszczenie o świadczenie okresowe należne w przyszłości od 9 lipca 2018 roku przedawnia się po upływie trzech lat.

Zmiana końca terminu przedawnienia.

Obecnie, począwszy od 9 lipca 2018 roku, koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.

To oznacza, na przykład, że jeżeli roszczenie stało się wymagalne dnia 8 lipca 2018 roku to wg obecnej nowelizacji, koniec terminu przedawnienia przypadać będzie w dniu 31 grudnia 2024 roku.

Jeżeli mamy roszczenie o usunięcie wady lub wymianę sprzedanej rzeczy na rzecz która jest wolna od wad i stało się one wymagalne od dnia 8 lipca 2018 roku, to koniec terminu przedawnienia w tym przypadku przypadać będzie na dzień 8 lipca 2019 roku, gdyż roszczenie takie przedawnia się po upływie roku.

Sąd uwzględnia z urzędu termin przedawnienia

To bardzo ważna zmiana zwłaszcza dla konsumentów bowiem Ustawodawca wprowadził do Kodeksu Cywilnego w art 117 przepis w §2¹ , który określa, że po upływie terminu przedawnienia nie można domagać się zaspokojenia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi. To oznacza nic innego jak to, że sąd rozpoznając sprawę przeciwko konsumentowi powinien z urzędu zbadać czy takie roszczenie nie uległo przedawnieniu, zaś w przypadku gdy odpowie twierdząco oddalić powództwo. Dotąd bowiem sąd zajmował się kwestiami przedawnienia, tylko i wyłącznie na zarzut pozwanego, co doprowadzało do patologicznych sytuacji, gdy sąd wydawał wyrok zasądzający pomimo tego, że roszczenie było już dawno przedawnione. Takie sytuacje podważały poczucie sprawiedliwości konsumentów i mocno chwiały pozycją sądu, jako organu rozstrzygającego sprawę.

Nieuwzględnienie terminu przedawnienia

Obecna nowelizacja wprowadza również rozwiązania dosyć kontrowersyjne w zakresie możliwości nieuwzględnienia przez sąd upływu terminu przedawnienia w sporze z konsumentem. Wprowadzony art. 117¹ k.c. bowiem określa, że w wyjątkowych przypadkach sąd może, po rozważeniu interesów obydwu stron, nie uwzględnić upływu terminu przedawnienia roszczenia przysługującego przeciw konsumentowi, jeżeli wymagają tego względy słuszności. Zgodnie z uprawnieniem, o którym mowa w § 1, sąd rozważyć powiniem w szczególności:

1) długość terminu przedawnienia;

2) długość okresu od upływu terminu przedawnienia do chwili dochodzenia roszczenia;

3) charakter okoliczności, które spowodowały niedochodzenie roszczenia przez uprawnionego, w tym wpływ zachowania zobowiązanego na opóźnienie uprawnionego w dochodzeniu roszczenia.

Oznacza to nic innego jak to, że sąd opierając się teraz na względach słuszności będzie mógł nie uwzględnić przedawnienia i w konsekwencji wydać wyrok, który jest zgodny z żądaniem powoda określonym w pozwie.

Przepisy przejściowe

Najważniejsze kwestie nowelizacji Ustawodawca określił w przepisach przejściowych. Co one mówią. Otóż, do roszczeń powstałych przed dniem 9 lipca 2018 r, oraz w tym dniu nieprzedawnionych jeszcze, stosujemy nowe przepisy.

Jeżeli nastąpi sytuacja taka, że termin przedawnienia jest krótszy niż według przepisów dotychczasowych, bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się na nowo z dniem wejścia nowych przepisów tj. z dniem 9 lipca 2018.

Jeżeli jednak przedawnienie, którego bieg terminu rozpoczął się przed dniem wejścia w życie obecnej nowelizacji, nastąpiłoby przy uwzględnieniu terminu dotychczasowego przedawnienia wcześniej (starego), to przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu.

Obecna nowelizacja rodzi dla sądów obowiązek badania z urzędu czy w rozstrzyganej przez nich sprawie, doszło już do przedawnienia, czy też jeszcze nie.